 |
İletişim; Duygu, düşünce veya bilgilerin her türlü yolla bir başkasına aktarılmasıdır. “Bilgi üretme, aktarma ve anlamlandırma süreci” olarak tanımlanabilir. İki insan birbirinin farkına vardığı andan itibaren iletişim başlar. Söylediği-söylemediği, yaptığı-yapmadığı her şeyin bir anlamı vardır.
İletişimin Amacı
İnsanların temel bazı gereksinimlerini gidermektir. İletişim sisteminin etkinliği; bireylerin kendileri hakkındaki bilgileri anlama, düzeltme ve dolayısıyla davranışlarına yardımcı olmaktır.
İletişimi Etkileyen Faktörler
- Gürültü
- Mahremiyeti olmayan bir ortam,
- Ayaküstü, mesafeli ve rahat olmayan bir ortam
- Uyaranların fazla olduğu bir ortam
İletişimin Öğeleri
- Gönderici,
- Mesaj,
- Kanal,
- Alıcı.
Eğer mesaj doğru oluşturulmuş, doğru yolla iletilmiş ve doğru yorumlanmışsa alıcı ve göndericinin mesajı aynı olacaktır. İletişimin olup olmadığı bu iki kişi arasındaki geri bildirimle anlaşılır. İnsan, duygularını, düşüncelerini, gereksinimlerini sözlü ve sözsüz olmak üzere iki temel yolla iletmeye çalışır.
Bir kişinin kendinden hoşlanması ve kendini diğer insanlarla, doğayla ilişki içerisinde görmesi yaşamının anlamlı olmasını sağlar. Bilinçli iletişim anlamlı yaşamda sakin bir ruh halinin gelişmesine yol açar.
İletişim Süreci
- 1.Basamak: Göndericinin mesajı zihninde canlandırmasıdır. Diğerlerine temel oluşturacağı için önemli bir basamaktır.
- 2. Basamak: Mesajın alıcıya ulaşacak şekilde kodlanmasıdır. Semboller özenle seçilmeli ve mesajın nasıl gönderileceği kararlaştırılmalıdır.
- 3. Basamak: Kodlanan mesajın alıcıya ulaştırılma aşamadır ve zaman önem kazanır. En uygun zamanı seçmek iletişimde başarıyı arttırır.
- 4. Basamak: Mesajın alıcıya ulaştığı aşamadır.
- 5. Basamak: Mesajın alıcı tarafından algılandığı aşamadır.
- 6. Basamak: Geribildirim yapılarak iletişimde olası arızaların giderildiği aşamadır.
İletişimi Kolaylaştıracak Özellikler
1- İlk Dakikalar
İletişimin en önemli belirleyicisidir. Kişilerin beden dili, kullanılan kelimeler, aksesuarlar, yaş, meslek grubu, cinsiyet, kültürel faktörler, bulunulan ortam, belirleyici özelliklerdir. Bütün bu faktörler iletişimin bir iki dakikalık bölümünde algılayıcı tarafından değerlendirilir ve karşısındaki kişiye bir etiket yapıştırır.
2- İletişim salt bilgi alış verişi değildir.
Bilginin yanında duygular ve düşünceler de aktarılmaktadır.
3- İletişim kişilerin karşılıklı katılımlarıyla yapılır.
İletişim bireylerin birinin aktif diğerinin pasif olmasıyla kurulmaz.
4- İletişim bir bütündür.
İletişimi kelimeler, jestler, mimikler gibi birbirinden soyutlayarak değerlendirmek yanlıştır.
İletişimi Kolaylaştıran Teknikler ve Yetenekler
- Dinleme ve tepki verme,
- Özetleme,
- Empati,
- Yansıtma,
- Somutlaştırma,
- Soru sorma,
- Açığa Kavuşturma
Etkili İletişim İçin
- Uygun dil seçmek,
- Açık ve doğru mesaj vermek,
- Saygı duymak, güven vermek,
- Göz teması sağlamak,
- Beden diline dikkat etmek,
- İki yönlü iletişim kurmak,
- Geri bildirimde bulunmak,
- Dinlemeyi öğrenmek,
- Empati kurmak
Terapötik Olmayan İletişim Teknikleri
- Belirsiz güvenceler verme,
- Onaylama,
- Onaylamama,
- Moral verici konuşmalar, otomatik yanıtlar,
- Nasihat,
- İkna ve ısrar etme,
- Savunma,
- Konuyu değiştirme,
- Deşici olma,
- Duygularını azımsama
Sözlü İletişimde Öneriler
- Tanımlayıcı,
- Problem merkezli,
- Esnek,
- Alçak gönüllü,
- Kolaylaştırıcı olun,
- Anladıklarınızı başka sözcüklerle yeniden anlatın
Sözlü İletişimde Önerilmeyenler
- Yargılayıcı olmayın!
- Yönlendirici olmayın!
- Kibirli olmayın!
- Donuk olmayın!
- Zorlaştırıcı olmayın!
- Anlaşılmaz konuşmayın!
Dinlemenin İletişime Etkisi
Dinleme kişiler arası ilişkilerde önemli bir süreçtir. Davis dinlemenin yararlarını beş maddede toparlamıştır.
1- İyi bir dinleyici dikkatle dinlediği için geçerli kararlar alabilir.
2- Zamandan ekonomi sağlar.
3- İyi bir dinleme, mesajın doğru ulaşıp ulaşmadığı konusunda güvenli bilgi sağlar.
4- Güzel konuşmalara özendirir.
5- Anlamayı ve anlaşma düzeyini arttırır.
İyi Bir Dinleyici Olmak İçin
- Susun,
- Konuşanı rahatlatın,
- Dinlemek dağıtıcı öğeleri uzaklaştırın,
- Karşınızdaki kişiye empati gösterin,
- Zaman tanıyın,
- Öfke ve olumsuz duygularınızı kontrol edin
- Soru sorun,
- Yargılayıcı olmayın
İletişimde Ben Dili ve Ben İletilerini Kullanmak
İletişimde karşımızdaki kişinin davranışını kabul edemediğimiz zaman, o davranış nedeniyle ne hissettiğimizi karşımızdakine söylersek ileti, “Sen iletisinden “Ben iletisine dönüşür. Açık ve doğru bir kod daima “ben iletisi” olmalıdır.
Sen İletileri genellikle sen diye başlar ve
- İnsanlara kendilerini suçlu hissettirir.
- Suçlama, aşağılama, eleştiri gibi algılanabilir.
- Karşınızdaki kişiye saygınız olmadığını iletebilir.
- Çoğunlukla tepkisel ve öç alıcı davranışlara neden olur.
- Benlik saygısına zarar verebilir.
- Değişmeye açık olmanın tersine direnmeye neden olabilir.
- Kişiyi duygusal anlamda kırabilir.
Ben İletilerinin Üç Temel Öğesi
1- Kabul edemediğimiz davranışın kısa bir tanımlaması,
2- Gerçek duygularımız,
3- Davranışın üzerimizdeki somut etkisi
İlk olarak, kabul edilemez bulunan davranışı, tam olarak karşımızdaki kişiye anlatmak gerekir.
İkinci olarak, kabul edilemeyen davranışın üzerimizde bıraktığı duygusal etkinin derecesinin altını çizmek için duyguların doğrudan ve dürüst olarak ifade edilmesi gerekir.
Son olarak, kişinin davranışını değiştirmesini istememizin mantıklı ve geçerli bir nedeni olduğuna karşımızdakini inandırmak için etki bölümünü eklememiz gerekir.
Destekleyici Ve Savunucu İletişim
Hemşirelerin çalıştıkları ortamlarda destekleyici iletişimi kullanarak mümkün olduğunca savunucu iletişimden kaçınmaları gerekir. Savunucu iletişim işbirliğini ve iletişimde doğruluğu hızlı bir şekilde azaltır.
Destekleyici İletişim Kategorileri
- Betimleme
Burada kişi, karşısındaki kişide kuşku ve korku uyandırmadan gereksinim duyulan bilgiyi paylaşır, kişileri olduğu gibi kabul eder.
- Probleme Yönelik Tutum
İki taraflı işbirliği, isteklilik ile soruna yönelik tutum içinde kişiler kendilerini belirli bir işi yapmakla sorumlu görerek konuşmayı sürdürürler. Örnek: “Tam olarak ne yapılacağını biliyorum, bunu dinleyin!” yerine “Nasıl devam edeceğimden emin değilim, bunu birlikte yapalım”
- Doğal Olma
Saklı, gizli hareketleri içermeyen doğru ve içten iletişim insana daha doğal geldiğinden iletişimde destekleyicidir.
- Empati
Kişinin kendisini karşısındakinin yerine koyarak olaylara onun bakış açısı ile bakabilmesi, o kişinin duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlaması, hissetmesi ve bu durumu ona iletme sürecidir.
- Eşitlik
Eşit kişiler olarak iletişimde bulunan kimseler arasında karşılıklı güven ve saygı söz konusudur. Dinleyici konuşanın kendini üstün görmediğini anlarsa, işbirliğine daha kolaylıkla gidebilir.
- Esneklik
Açık fikirli, dinlemeye ve denemeye istekli kişinin, karşısındakinin duygu ve düşüncelerine ilgi ve anlayış göstermesi ve bunları önemsemesi olarak tanımlanabilir. Böylece karşıdaki kişi tehdit algılamayacağı için rahatlıkla fikirlerini ifade edebilir. Örnek: “Bunu yaparken her iki yolun avantajları ve dezavantajları nelerdir?”
Savunucu İletişim Kategorileri
- Yargılayıcı Tutum
Yargılayıcı ve tehdit eden bir ses tonu savunuculuğu artırır.
- Kontrol Etme Tutumu
Baskıcı, zorlayıcı ve ikna edici iletişim sıklıkla karşımızdaki kişinin savunuculuğunu ve direncini artırır. Bu tutumun temelinde yatan varsayım dinleyenin konuşandan daha yetersiz olduğudur. “Bu işi ya bu yolla yapacaksın, ya bu yolla, başka yolla değil!”
- Strateji İzleyen Tutum
Konuşanın hileci, manipülatif amaçları doğrultusunda dinleyiciyi kuşkuya götüren tutumdur. “Bakalım bunun altından ne çıkacak ?” gibi bir düşünce doğurur.
- Aldırmaz /Umursamaz Tutum
İki kişi konuşurken biri umursamaz bir tavır içinde söylenen söze aldırmama davranışı gösteriyorsa karşısındaki kişide doğal olarak savunucu bir tepki oluşabilir. Kişiler karşısındaki kişiler ile iletişime girmek istemediklerinde onlara indirekt olarak şunu söylemektedirler; “Sen benim için dikkatimi sana yöneltecek kadar önemli değilsin” “Senin problemin için yeterince zamanım yok”
- Superiority/Üstünlük Belirten Tutum
Superior mesajlar veren kişi kendisinin yetenek, pozisyon ve güç konusunda karşısındakinden daha üstün olduğuna inanır. Bu kişiler sorunu birlikte çözmeye girişmeyen, herhangi bir cevap beklemeyen, yardıma gerek duymayan, karşısındakini küçük düşürmek amacıyla konuşan bir kişi olarak algılanır. “ Burada senin sahip olduğundan daha çok deneyimim var.”
- Kesin Tutum
Kesin tutumlu kimse; dinleyende kendi düşündüğünün dışında bir gerçek kabul etmeyen, başkalarının düşüncelerini kendisininkine benzetmek için baskı yapan, tartışmayı kazanmak amacında olan kişilerdir.
- İletişimde Beden Dili % 60 Etkilidir
- İletişimde Ses Tonu % 30 Etkilidir
- İletişimde Sözler % 10 Etkilidir
Hasta Birey Hastanedeki En Önemli Bireydir Ve Tüm Sağlık Ekibinin Dikkatinin Merkezini Oluşturur, Buna Karşılık Hastanedeki En Yalnız Kişide Olabilmektedir.
- Kaygılı, Heyecanlı,
- Cesaretsiz, Yalnız,
- Şaşkın, Keyifsiz,
- Kararsız, Korkmuş,
- Güvensiz, Sinirli,
- Şüpheci, Sıkıntılı,
- İçerlemiş,
Hemşirenin Hasta ve Yakınları ile İletişimi
Hemşirelik, hasta ya da sağlıklı bireylerle kurduğu kişiler arası ilişki aracılığıyla insana doğrudan hizmet veren mesleklerdendir.
Hemşire – Hasta – Hasta Yakını İlişkisi
- Ne zaman sonlanacağı bilinen, zaman sınırı belli etkileşimlerdir
- Sosyal iletişimden farklıdır
- Yardım edici, amaçlı ve anlamlı bir ilişkidir
Yardım Amaçlı İletişim
Bireyin ilgi ve gereksinimlerini ortaya koyan, bireysel yaşantılarını ortaya çıkaran, iyilik durumunun oluşturulmasına ve geliştirilmesine yardım eden iletişimdir.
Hemşire hastası ve yakınları ile iletişimde bazı tekniklerden yararlanır. Önemli olan hangi tekniğin kullanıldığı değil iletişimi açık tutan tekniği kullanmaktır.
Hemşireler için kendini tanıma, kendini anlatma, insanları anlama kişiye mâl edilmesi zaman aldığı ve özel emek gerektirdiği için ihmal edilen beceriler olmamalıdır.
Hemşire-Hasta-Hasta Yakını İlişkisinde İletişimi Kullanmanın Amacı
- Hasta bireyi tanımak ve anlamak
- Hasta bireyin bakım gereksinimlerini saptamak
- Hemşirelik bakımının amacına ulaşmasını sağlamak
Hemşire-Hasta-Hasta Yakını İlişkisinde İletişimi Kullanmanın Hedefi
- Hasta- hemşire arasında kişiler arası ilişki geliştirmek, hasta ve ailesini eğitmek, hastaya olgun bir kişiliğe erişmesi için yardımcı olmaktır.
Hasta ve Yakınları İle İletişim Kurma ve Sürdürme
- Kendinizi tanıyın,
- İletişimle ilgili bilgi sahibi olun,
- Konuşmak için zaman ayırın,
- Hasta bireye ismi ile hitap edin,
- Geri bildirimden yararlanın,
- Konuşurken ve dinlerken empati yapın,
- Gerekirse fiziksel dokunmayı kullanın.
Uzm. Hem. Nur Yakupçebioğlu / Gata End. Ve Met. Hast. Bd.) )))
|
